Huidige toestand

Het voormalige kazerneterrein is door het project Het Groene Gordijn in drieën gedeeld. De voornaamste kazernegebouwen die uit 1939 stammen zijn bestemd om hergebruikt te worden. Modernere bebouwing zoals onderhoudsgarages, parkeerplaatsen, sporthal, werd gesloopt om plaats te maken voor twee deelprojecten. Direct naast de kazerne tot aan de Van Heelulaan is een woonwijk gebouwd van grijze blokvormige koopwoningen. De westelijke zijde van het terrein is vrijgemaakt, waarna er drie appartementenblokken gebouwd zijn. Deze ruimte is ingericht als park waarvoor een deel van de bomen van de kazerne werd gespaard. Het is naar de naamgever van de kazerne Cort Heyligerspark genoemd.

De herbestemming van het oudste deel van de kazerne is een moeizame aangelegenheid geworden. Het hoofdgebouw werd verbouwd tot gezondheidszorgcentrum. Gebruikers zijn huisartsen, fysiotherapie, logopedie en een apotheek. De legeringsgebouwen kenden tijdelijke gebruikers, maar stonden na enige tijd alle leeg. Voor het keukengebouw werd een nieuwe gebruiker gezocht maar niet gevonden, het had wijkvoorzieningen en een horecagelegenheid moeten huisvestten. Omdat de eigenaar geen economisch haalbare alternatieven zag, werd het in 2017 gesloopt.

In 2019 kwam er schot in de herbestemming van de drie resterende legeringsgebouwen. Gebouw B werd het Adrianohuis, een voorziening voor mensen met een verstandelijke beperking. Gebouw D werd aangekocht door Collectief de Compagnie, om gezamenlijk met de deelnemers invulling te geven aan het gebouw. De bedoeling is 12 woonruimtes in te richten en gezamenlijke voorzieningen. Eind 2019 werd een overeenkomst getekend met Stadlander, de eigenaar van het gebouw. Stadlander heeft naast dit gebouw ook nog gebouw C en een bouwkavel rond de appèlplaats in bezit. De ruimte waar het keukengebouw stond zal worden ingevuld met een appartementengebouw van maximaal zeven verdiepingen. De vroegere appèlplaats zal worden ingericht als parkeerplaats.

Geschiedenis

Op de plaats waar vroeger het landgoed Rozenoord lag, werd in 1938 met de bouw van de kazerne begonnen. Op 15 mei 1939 werd de kazerne zonder enig ceremonieel door II-14 RI, het IIe bataljon van het 14e Regiment Infanterie, in gebruik genomen. Hun verblijf was van korte duur vanwege de mobilisatie eind augustus 1939, waarna II-14 RI in de omgeving van het Brabantse Mill werd ingezet. Tijdens de bezettingsjaren werd de kazerne door de Kriegsmarine gebruikt als hoofdkwartier van de 16e Schiff-Stam Abteilung.
Na de bevrijding van Bergen op Zoom eind oktober 1944 door de Canadezen, werden deze laatsten op de kazerne gelegerd. Niet voor lang en de nieuwe bewoner werd de Prinses Irene Brigade, die de kazerne met een list in gebruik nam. Om betere huisvesting te verkrijgen en om de Engelsen voor te zijn, had men zijn oog op de kazerne laten vallen. De letters Cort Heyligerskazerne boven de poort werden vervangen door soortgelijke letters, maar dan met de tekst Prinses Irenekazerne. Dat bleek te werken en men kon zijn intrek nemen, hoewel de meeste ruiten eruit lagen en de verwarming niet goed werkte.

In de zomer van 1945 werd er een niet officiële opleiding gevestigd, de zogenaamde pantserschool. Deze hing samen met de heroprichting van de cavalerie die van paarden moesten overstappen op pantservoertuigen. De school vertrok begin 1946 naar Amersfoort. Eveneens direct na de oorlog werd er een bataljon van het 3e Regiment Infanterie gelegerd die de kazerne als opleidingsdepot, het 3e Infanterie Depot, gebruikte. Er werden soldaten opgeleid die naar Nederland-Indië uitgezonden zouden worden. In 1950 vertrok de infanterie om eerst opgevolgd te worden door het Regiment Zware Luchtdoel-artillerie, dat in 1951 weer werd opgevolgd door het Regiment Lichte Luchtdoelartillerie. Dit werd op zijn beurt in 1953 vervangen door het Regiment Veldartillerie Prins Frederik (RVA Prins Frederik), dat opleidingen voor 155 mm houwitsers en voor chauffeurs verzorgde. In 1961 werd het RVA Prins Frederik opgeheven maar de chauffeursopleidingen bleven op de Cort Heyligerskazerne. De rijopleidingen werden steeds belangrijker en er werden in de loop der tijden werkplaatsen, garages, magazijnen en een onderhoudsinstructieloods (1980) gebouwd. Begin jaren ’80 werden het wegennet van de kazerne en de parkeerplaatsen heringericht.

In 1971 werd de Rijschool Bergen op Zoom (RSB) opgericht die zich ging toeleggen op de opleidingen voor Nekaf, YA-126, 314 en 328 en Triumph motorfietsen. Vanaf 1980 werd er de opleiding voor chauffeur YA-4440 gegeven. De opleidingen voor jeep en motorfietsen zouden later ten gevolge van ruimtegebrek op de kazerne naar Legerplaats Ossendrecht verhuizen. Omdat de kazerne steeds meer ingesloten raakte door uitbreiding van de stad, leidde dit tot overlast van lesvoertuigen en bepaalde straten in Bergen op Zoom werden verboden gebied. Het waren de beperkte grootte en de ligging van de kazerne tenslotte die ertoe leidden dat de rijschool in Bergen op Zoom na het einde van de Koude Oorlog (1990) werd opgeheven. Het gereorganiseerde en vooral kleinere, later beroeps-, leger had veel minder chauffeurs nodig dan het dienstplichtigenleger. Op 1 juli 1996 viel het doek voor de Rijschool Bergen op Zoom.

De Cort Heyligerskazerne werd echter geen opvang voor asielzoekers zoals veel andere gelijksoortige kazernes, maar zou zijn leven bij Defensie nog enige tijd rekken. Het Korps Commando Troepen (KCT) in Roosendaal zat verlegen om huisvesting omdat hun kazerne grondig verbouwd, lees afgebroken en nieuw gebouwd werd. Eind 1997 kwamen zij naar de Cort Heyligerskazerne om daar te blijven tot ze hun eigen, nieuwe Engelbrecht van Nassaukazerne in februari 2002 weer in gebruik namen. Voor de Cort Heyligerskazerne viel nu wel het doek en werd afgestoten.

De naamgever

Gijsbertus Martinus Cort Heyligers werd in 1770 in Heusden geboren. Hij diende in het leger van de Bataafsche Republiek van 1795 tot 1803 ondermeer als kapitein bij het 4e Bataljon Jagers in Groningen.
In 1809 was hij opgeklommen tot brigadegeneraal en leidde de troepen die het door de Engelsen belegerde fort bij Bath ontzetten. De Republiek werd het Koninkrijk Holland, vervolgens onderdeel van het Franse keizerrijk en Cort Heyligers tenslotte generaal-majoor in het Franse leger. Toen het Frankrijk van Napoleon verslagen was, kwam hij weer in dienst van het Nederlandse leger.
Napoleon zou na zijn ontsnapping vanaf Elba nog één keer de Franse legers aanvoeren en nu vocht Cort Heyligers aan Nederlandse zijde, als commandant van de 2e Infanterie Divisie, tegen zijn voormalige opperbevelhebber. Ondermeer tijdens de Slag bij Quatre Bras en de Slag bij Waterloo.
Tijdens de Tiendaagse Veldtocht in 1831 tegen de opstandige Belgen voerde Cort Heyligers als luitenant-generaal het bevel over de reserve divisie. Hij overleed in 1849 in Diepenveen.

Overig

Iin 1973 kreeg de commandant van de RSB een muilezel aangeboden die de mascotte van de rijopleiding zou worden. Veel van de kazernecommandanten stelden goede contacten met de bevolking van Bergen op Zoom op prijs en ondermeer daarom werd jaarlijks, van 1957 tot 1991, op de kazerne een zitvolleybaltoernooi gehouden. Dit had altijd een feestelijk karakter door de intocht van Prins Carnaval diezelfde dag.

De Cort Heyligerskazerne is gemaakt naar een standaardontwerp uit 1937 van kapitein der genie A.G. Boost. De kazerne was evenals elf soortgelijke kazernes bedoeld voor één bataljon infanterie. In de jaren zeventig zou door verbouwingen en de afschaffing van stapelbedden de legeringscapaciteit aanzienlijk verminderd worden.