Elias Beeckmankazerne, Nieuwe Kazernelaan, Ede


Huidige toestand

De verbouwing van de kazerne is anno 2019 grotendeels klaar. Tien gebouwen: de drie kazernegebouwen die de oude toegang vormden, zes legeringsgebouwen en het keuken/eetzaalgebouw bezitten de status van rijksmonument en hebben of krijgen een nieuwe bestemming in de plannen voor deze enclave (deelgebied) van het project Veluwse Poort. De overige bebouwing is gesloopt op enkele voormalige buitenprivaten na.
Net als bij de andere enclaves is er een thema aan de herbestemming verbonden: voor het gebied van de Beeckmankazerne is dit gezondheid en zorg. Concreter betekent dit dat maatschappelijke voorzieningen als onderwijs, opvang en zorg binnen de enclave gerealiseerd worden. In totaal denkt men 315 woningen in deze enclave te kunnen bouwen, deels eengezinswoningen maar ook hoogbouw. Op de plaats van het sportveld/atletiekbaan zijn een aantal woontorens geprojecteerd van maximaal twaalf verdiepingen hoog.

In 2014 startte het bouwrijp maken van het terrein en werd met verkoop begonnen van vrije kavels aan de oostzijde, die Sijsseltse Zoom is genoemd. In 2017 startte de verbouwing van de legeringsgebouwen en het keukengebouw. Het gevelbeeld van de legeringsgebouwen is grotendeels intact gebleven. Wel kregen woningen op de begane grond tuindeuren. Deze zijn qua roedeverdeling in dezelfde stijl (historisch correct) als de ramen. Dakkapellen werden vervangen door grotere uitvoeringen. In oktober 2019 waren al deze gebouwen weer in gebruik genomen, evenals het keuken/eetzaalgebouw. Het wachtgebouw, bureelgebouw en kantine wachten nog op verbouwing.
Het keuken/eetzaalgebouw onderging de meest ingrijpende verbouwing. Latere aanbouw aan de rechterzijde werd gesloopt zodat aan twee kanten uitgebreid kon worden, waarmee de oorspronkelijke I-vorm een blok met binnenplaatsen werd. Deze nieuwbouw contrasteert met de oudbouw door zijn tweelaagsbebouwing met platte daken. Het gebouw is hernoemd in Huize De Compagnie en biedt 24 uurszorg en service aan haar bewoners, mensen die niet meer zelfstandig thuis kunnen wonen door problemen als bijvoorbeeld dementie. Met deze nieuwe aanbouwen wordt het exercitieterrein verder omsloten. Dit laatste blijft grotendeels gehandhaafd in de vorm van een parkje. De leeuw van het monument op de kop van het exercitieterrein werd door de verbindingsdienst meegenomen naar Amersfoort, zodat er een lege sokkel achterbleef. Met het plaatsen van een replica is de sokkel weer gevuld.

Indien u rechtstreeks op deze pagina kwam, lees nu eerst de inleiding: de kazernes van Ede

Geschiedenis

 
 
Monument met leeuw
(foto: historische collectie verbindingsdienst
)

De kazerne werd in 1939 opgeleverd en betrokken op 26 mei door 22 Regiment Infanterie dat er maar korte tijd verbleef. Na de mobilisatie eind augustus dat jaar vertrok het regiment naar de Grebbelinie. Tijdens de oorlogsjaren gebruikte de Duitsers de kazerne, samen met de naastgelegen Simon Stevinkazerne en de drie Edese artilleriekazernes, om er troepen voor de SS op te leiden. Na de bevrijding van Ede in april 1945 werden er tot hun repatriëring in november dat jaar, Canadese militairen gelegerd.

Na het vertrek van de Canadezen betrok de landmacht niet direct de kazerne, evenals op de naastliggende Simon Stevinkazerne was er sprake van achtergebleven onontplofte munitie, waaronder mijnen. Na vrijgave van de kazerne werden er in 1946 soldaten opgeleid voor de strijd in Nederlands-Indië, onder andere het 3e, 4e en 5e bataljon Jagers. Begin jaren ‘50 kwam er evenals op drie andere, naastgelegen kazernes de opleiding voor de artillerie en tevens van 1950 tot hun vertrek in 1953 naar Oirschot het pas opgerichte Regiment van Heutsz. Sinds mei 1950 was er het 2e Vrijwilligers Opleidings Centrum (VOC) gevestigd, waar de opleiding tot onderofficier gegeven werd voor dienstplichtig kader en oorlogsvrijwilligers uit Indië die wilden bijtekenen. Niet veel later zou het 2e VOC samen met het 1e VOC uit Wezep voortzetting vinden in de Onderofficiers School (OOS) in Weert, de latere Koninklijke Militaire School (KMS).

In november 1951 was op de Simon Stevinkazerne het 2e Regiment Verbindingstroepen opgericht. Vanuit Utrecht werden steeds meer opleidingen voor de verbindingsdienst naar Ede verhuisd. Dit betrof in het begin kortdurende opleidingen voor lijnwerker, centralist en berichtenkantoorpersoneel. Na het vertrek van het 2e VOC zou ook de Beeckmankazerne door de verbindingsdienst worden gebruikt. Op den duur waren alle opleidingen voor de verbindingsdienst op de Stevin- en Beeckmankazerne ondergebracht, ook de Kaderschool voor onderofficieren en de School voor Reserve Officieren Verbindingsdienst. De Elias Beeckmankazerne en de Simon Stevinkazerne zouden tot hun afstoting einde 2010 alleen nog opleidingseenheden huisvesten en geen parate troepen.

Met ingang van 31 oktober 1983 viel de Beeckmankazerne samen met de Simon Stevinkazerne onder Kazernecomplex Ede-Oost. In 1997 werd er de School Grond-Lucht Samenwerking gevestigd, hier leerden land- en luchtmacht samenwerken. Eveneens in 1997 werden alle opleidingen die in Ede werden gegeven samengevoegd onder de naam Opleidingscentrum Ede (OCEDE).

De VVDM

De Beeckmankazerne is de geboorteplaats van de Vereniging van Dienstplichtig Militairen (VVDM), de eerste vakbond voor dienstplichtig militairen ter wereld. Op 4 augustus 1966 werd zij door drie dienstplichtigen opgericht naar aanleiding van een incident waarbij een soldaat vijf dagen verzwaard arrest kreeg. Het idee van een vakbond werd enthousiast begroet en tientallen melden zich spontaan aan als lid. Na een jaar stond de teller op meer dan 3000 leden. Er werden in het hele land op de kazernes afdelingen opgericht. Actiepunten voor de VVDM:  het afschaffen van de groetplicht, beëindigen van koperpoetsen, vrije haardracht, een betere verlofregeling en een fatsoenlijke wedde (salaris). Via acties trok de VVDM landelijk de aandacht. Op het hoogtepunt van haar bestaan telde de VVDM meer dan 30.000 leden, ongeveer 80% van alle dienstplichtigen.

De VVDM was succesvol en werd een vaste deelnemer aan het overleg tussen het ministerie van Defensie en de andere (beroepsmilitaire-)vakbonden. Het hoofdbestuur van de VVDM zetelde dan al niet meer op de Beeckman- maar op de Hojelkazerne in Utrecht en de VVDM’ers op de Beeckman vormden een gewone afdeling, net als elders. De VVDM was niet onomstreden en radicaliseerde in de ogen van velen en een tweede vakbond voor dienstplichtigen die gematigder was werd opgericht. De VVDM slonk en telde in 1982 nog maar 5000 leden. De VVDM hervond zich maar zou zich opheffen op 16-9-1996, toen de opkomstplicht werd opgeschort en het dienstplichtleger na bijna 200 jaar verdween.

De naamgever

De kazerne is genoemd naar Elias Beeckman, geboren in Diksmuide en van Vlaamse afkomst. Beeckman was in het rampjaar 1672 vaandrig in het Staatse leger en had de opdracht om een Franse aanval op Aardenburg, in het huidige Zeeuws-Vlaanderen, af te slaan. De vesting die hij commandeerde had echter maar 40 soldaten en een paar kleine kanonnen. Samen met de burgerij verdedigden zij de stad. Een latere troepenaanvulling stelde Beeckman in totaal zo’n 240 man ter beschikking die 6000 man Franse troepen succesvol van zich afhielden. De Fransen gaven uiteindelijk op.
In 1677 kwam Beeckman, inmiddels tot kapitein bevorderd, om het leven in een tweegevecht naar aanleiding van een ruzie.

Overig

De Beeckmankazerne is een staandaardkazerne voor twee bataljons infanterie met regimentsstaf. Het oorspronkelijke ontwerp voor de kazernegebouwen en de plattegrond is gemaakt door het Bouwbureau der Genie onder leiding van kapitein A.G. Boost. Nog drie andere kazernes van dit type werden gebouwd maar geen van alle zijn gelijk. Bij de Beeckman wijken de drie gebouwen bij de vroegere hoofdingang af, zij zijn pas na de Tweede Wereldoorlog gebouwd.
De meeste bataljons- en regimentskazernes van Boost hebben donkere dakpannen en roodbruine metselstenen. De combinatie van rode dakpannen met gele bakstenen komt nergens anders voor bij dit type kazerne.