Huidige toestand

De Johan Willem Frisokazerne (JWF) is met de zes andere kazernes aan de Nieuwe Kazernelaan per 1 januari 2011 overgegaan in handen van de gemeente Ede. Voor alle kazerneterreinen waren al voor de afstoting door Defensie plannen ontwikkeld. Samen met de naastgelegen identieke Mauritskazerne vormt de Johan Willem Frisokazerne onderdeel van het deelplan (enclave) Maurits-zuid.
De hoofdgebouwen van Maurits- en JWF-kazerne zijn beide rijksmonument en krijgen een prominente rol in dit gebied. Het tussen deze gebouwen gelegen exercitieterrein en het ketelhuis worden gespaard. De overige gebouwen op de terreinen van beide kazernes zijn gesloopt.

De JWF vond als eerste Edese kazerne een vaste nieuwe gebruiker in Akoesticum, dat tweederde deel van het gebouw van de gemeente huurt. Deze organisatie realiseerde een landelijk trainingscentrum voor de podiumkunsten in de kazerne. Daartoe liet men de exercitieloods tussen de middelste achtervleugels en de twee linker achtervleugels verbouwen tot geluiddichte oefenruimtes. Tevens is er gelegenheid tot overnachting voor 148 personen gerealiseerd op de eerste verdieping en de zolder.
Zoveel mogelijk is de opzet uit 1906 van het gebouw hersteld, al zijn er wel enkele veranderingen en toevoegingen. Zo werd de smalle entree van de hoofdingang verbreed en werd er tegen de achtergevel van het gebouw een nieuwe, veel bredere doorloop over de lengte van het gebouw gemaakt. Daartoe werden de buitenmuren van de achtervleugels doorbroken en werden er twee serre's tussen de vleugels gebouwd. De reden hiervoor is dat de langsgang van het gebouw te smal was voor de verwachte hoeveelheid mensen. De oude langsgang is wel nog in gebruik. Akoesticum ging officieel van start op 23 januari 2015 met de opening door koning Willem-Alexander.

Het terrein achter de kazerne, het voormalige bedrijfsmatige deel van de Prins Mauritskazerne, zal geheel worden gevuld met woningen. Daarmee is in een keer Maurits-zuid ingevuld. Zie voor dit project de pagina Prins Mauritskazerne.

Geschiedenis

Vanwege de beschikbare bouwgrond en aanwezigheid van woeste grond voor oefenterreinen werd Ede aan het begin van de 20e eeuw garnizoensplaats. In 1904 werd de bouw aanbesteed voor twee naast elkaar gelegen infanteriekazernes, de latere Maurits- en JWF-kazerne. Behalve een hoofdgebouw per kazerne verrezen er ook een badinrichting, scherm- tevens gymnastiekzaal en een tussen de kazernes gelegen kantine. In 1906 werd dit aangevuld met een apotheek en een magazijn voor wapens en uitrusting, het nu niet meer bestaande Arsenaal. In 1906 betrok de eerste bewoner de kazerne, het 11e Regiment Infanterie, dat in 1913 omgenummerd werd in 22 RI.

Aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog werd er gemobiliseerd en als gevolg hieran werd Ede overstroomd met 8000 soldaten, die letterlijk overal waar mogelijk was ondergebracht werden. Achter de kazernes werd een tentenkamp opgericht.
De eerste naoorlogsjaren verliepen in alle opzichten rustig. In september 1934 werd de kazerne, die tot die tijd als Infanteriekazerne 2 door het leven ging, omgedoopt in Johan Willem Frisokazerne. Aan de vooravond van de Tweede Wereldoorlog op 28 augustus 1939, volgde algehele mobilisatie en weer stroomde Ede vol met soldaten en paarden. 22 RI zou dienst doen in de dicht bijgelegen Grebbelinie.

Na de nederlaag van 1940 namen de Duitsers de kazerne in gebruik en noemden deze samen met de Mauritskazerne, de Kommodore Bonte Kaserne. Het complex werd een Kriegsmarinekazerne, wat zover van zee verwondering opwekte. Al snel sprak men in Ede spottend over Heidemarine en zandeenden.
In september 1944 volgden er bombardementen op Ede in het kader van operatie Market-Garden en de daaruit volgende Slag bij Arnhem. Om aan de gevechten deel te nemen trok een groot deel van de Duitsers uit Ede weg om niet meer terug te keren. Er bleef een garnizoen van 100 man achter.

Na de bevrijding van Ede op 17 april 1945 werd op het terrein van de kazerne het Kamp Ede gevestigd voor de internering van politieke delinquenten (NSB’ers). In juli 1950 werden de Regimenten Artillerie heropgericht, op de JWF-kazerne kwam het RVA van Essen, een zogenaamd vredesregiment dat opleidingen verzorgde op de diverse beschikbare kazernes in Ede.
Het wapen van de luchtdoelartillerie was in die tijd zeer belangrijk en werd in beginjaren 1950 de Lucht Afweer School (LuAS) op de Maurits- en JWF-kazerne gevestigd. Tijdens de jaren ‘50 was de LuAS het grootste vredesonderdeel van de landmacht met 2500 instructeurs en leerlingen. De luchtdoelartillerie zou in de jaren ‘60 voor Nederland aan belang inboeten toen de verdediging van de NAVO zich van de IJssellinie naar Duitsland verplaatste.

In de loop der jaren verschoven de opleidingen naar de nieuwe wapensystemen die bij de landmacht instroomden, zoals de PRTL, de Stinger en het luchtdoelkanon 40L70G. Ten bate voor de opleiding met de Stinger verrees er een bijzonder gebouw achter de kazerne, de zogenaamde Stingerbol. Dit is een grote koepel waar aan de binnenkant oefendoelen geprojecteerd kunnen worden.
Na de Koude Oorlog verloor de luchtdoelartillerie aan belang, er werd niet meer met kanonnen op vliegtuigen geschoten en de PRTL 's en luchtdoelkanonnen verdwenen uit de sterkte van de landmacht. De opleiding en de resterende parate luchtdoelafdelingen verhuisden naar vliegbasis De Peel volgens een plan uit 2004. Ook het op de kazerne gevestigde Luchtdoelartilleriemuseum sloot in 2008 maar is heden ten dage weer geopend na eveneens een verhuizing naar De Peel.

De naamgever

Johan Willem Friso werd in 1687 in Dessau geboren en werd al op 9-jarige leeftijd, na het overlijden van zijn vader, vorst van Nassau-Dietz en stadhouder van Groningen en Friesland. Zijn moeder zou tot hij meerderjarig werd in 1707 als regentes optreden.
Johan Willem Friso nam als generaal deel aan de Spaanse Successieoorlog en liet zich als een onverschrokken aanvoerder kennen, maar ook als overmoedig. Ten gevolge van een misverstand bij de Slag bij Malplaquet tussen hem en de Engelse commandant Marlborough, verloren  duizenden Nederlandse soldaten het leven, de slag werd wel gewonnen.
In 1711 verdronk hij, nog maar 24 jaar oud, tijdens de oversteek van het Hollands Diep toen hij zich naar Den Haag spoedde in verband met een erfenis.

Overig

De JWF- en Mauritskazernekazerne zijn gebouwd in 1904-1906, waarschijnlijk naar een ontwerp van kapitein eerstaanwezend ingenieur van Stolk in neo-renaissance stijl. De kazernes zijn van het zogenaamde lineaire type met achtervleugels. De kazernes dienden voor huisvesting van manschappen en enkele officieren, er waren cellen en rijwielbergingen. De grote hal tussen de binnenste achtervleugels vormde een overdekte binnenplaats die oorspronkelijk gebruikt werd als exercitieloods of voor noodlogies.
Het kazerneterrein had een gemeenschappelijke ingang voor de twee kazernes en kende een nu grotendeels verdwenen symmetrische aanleg en inrichting.