Huidige toestand

De LIMOS-kazerne was de samenvoeging van drie kazernes uit het begin van de twintigste eeuw. Twee infanteriekazernes, de Krayenhoff- en Generaal Snijderskazerne, vormden van oudsher een complex. Tegen deze kazernes aan de noordoostkant ligt de vroegere kazerne van de Koloniale Reserve, de Prins Hendrikkazerne.
Met het opheffen van de LIMOS in 1995 werd de Prins Hendrikkazerne in gebruik genomen als asielzoekerscentrum. Deze bestemming heeft de kazerne nog steeds. Een aantal achterste gebouwen kreeg echter een andere invulling, namelijk als basisschool en gebouw M, waar de opleidingen voor luchtdoelartillerie ondergebracht waren, als woonruimte. De rest van het LIMOS-terrein met daarop de twee infanteriekazernes werd herbestemd tot autoluwe woonwijk met veel groen. Het hoofdgebouw van de Krayenhoffkazerne kreeg een culturele bestemming en werd verbouwd tot bedrijfsverzamelgebouw met combinaties van wonen en werken. In het hoofdgebouw van de Snijderskazerne werden woningen gerealiseerd. Het vroegere Magazijn voor Kleeding en Nachtleger huisvest Woongroep 't Span voor verstandelijk beperkte jongeren. De voormalige onderofficierkantine staat anno 2014 deels leeg en huisvest een kosmetisch adviescentum. Voormalig gebouw 13, de onderofficierseetzaal en de korporaalskantine, is nu een kantoorgebouw.
De vroegere portierswoning van het Militair Hospitaal (afgebroken in 1992) werd verbouwd tot woningen. Het 'radiogebouwtje' herbergt een 'Zelfregiecentrum'. De overige bebouwing werd gesloopt waarna ruimte ontstond voor nieuwbouw in de vorm van appartementengebouwen met ondergrondse parkeervoorzieningen. Op een hoek van terrein aan de Koolemans Beynenstraat verrees het Intramuraal Motivatiecentrum 'De Grift', dat zich richt op verslaafden.
De groene opzet van de herbestemming blijkt het best uit de ruimten van het voormalige exercitieterrein, de grote parkeerplaats naast de vroegere hoofdingang en het terrein waar het Militair Hospitaal stond. Deze zijn onbebouwd gebleven en ingericht als park

Geschiedenis

De geschiedenis van de Krayenhoff- en Snijderskazerne tot 1945 en na 1994, en die van de Prins Hendrikkazerne tot 1953 en na 1994, wordt op aparte pagina's beschreven.

Voor grotere weergave, klik hier.

Het latere LIMOS-complex werd door de Duitsers in 1941 in gebruik genomen. Uit deze periode stammen ook de groepsschuilplaatsen tegen luchtaanvallen die bestonden uit betonnen buizen, afgedekt met een aardlaag en begroeiing, die ook nu nog op diverse plaatsen op het terrein aanwezig zijn.Nadat de Duitsers als gevolg van operatie Market-Garden uit Nijmegen verdreven waren, lag de stad een half jaar in de frontlinie en werd diverse malen met artillerie beschoten. De schuilkelders werden nu dankbaar gebruikt door de Nijmeegse bevolking. De kazernes huisvestten in die tijd Engelse militairen in afwachting van het finale offensief dat de oorlog moest beëindigen.

Na de Tweede Wereldoorlog werden de Krayenhoff- en Snijderskazerne in gebruik genomen door de Koninklijke Luchtmacht. In 1953 werd de Prins Hendrikkazerne daaraan toegevoegd. Het kazernecomplex was de plaats waar de luchtmacht haar dienstplichtigen opleidde. Dit opleidingscentrum ging door het leven als Luchtmacht Instructie Regiment (LIR). In 1961 werd de naam gewijzigd in Luchtmacht Instructie en Militaire Opleidingen School (LIMOS). Jaarlijks werden er ongeveer 4700 dienstplichtigen opgeleid in vijf instructiesquadrons, waarvan er twee waren voor de opleiding voor LB'ers (Luchtmacht Bewaking) en twee voor technische en algemene opleidingen.
De LIMOS-kazerne was niet exclusief luchtmacht, er waren in de loop der jaren ook enkele landmachteenheden ondergebracht: 107 Radiocie en een licht LuA (luchtdoel artillerie) onderdeel van de landmacht waren gehuisvest op de Prins Hendrikkazerne. Het Militair Hospitaal dat zijn eigen ingang had, huisvestte de 834e Keuringsraad, de Militaire Geneeskundige Dienst, een ziekenzaal en was voor medische handelingen zoals immunisaties en röntgenonderzoek een onderdeel van het opkomstcircuit voor recruten.

In 1968 werd de eerste fase van een groot verbouwingsprogramma afgesloten. De kazernes op het complex waren niet meer bij de tijd op het gebied van sanitair, verwarming en luchtverversing. In de voorgaande jaren kwamen een aantal gevallen van nekkramp in de publiciteit. Nekkramp, de populaire benaming voor besmettelijke hersenvliesontsteking, was gevreesd en kwam vooral voor in dichtbevolkte en slecht geventileerde ruimten zoals kazernes. In 1968 kwamen tien nieuwe legeringspaviljoens gereed, werd de bouw gestart van een nieuwe centrale keuken en een nieuw opkomstcentrum. Met dat laatste wilde men het tijdrovende en verwarrende heen en weer sturen van recruten tot het verleden laten behoren.

De standaard groepsfoto met instructeur bij de F-84F.

Voor recruten was de opleiding in Nijmegen niet alleen een opleiding, maar buiten diensttijd een mooie gelegenheid tot stappen in de stad. Dan moest men wel voor twaalf uur terug zijn, want daarna werd men niet meer toegelaten tot het kazerneterrein. In 1979 protesteerden soldaten hiertegen bij de commandant van de opleiding. Een door 700 man ondertekende petitie werd aangeboden, vergeefs. De reden voor de luchtmacht om het stappen te beperken tot de klok van middernacht waren (in het verleden) veel voorkomende misdragingen van LIMOS-soldaten in de binnenstad.

De Prins Hendrikazerne was de bakermat van de Vierdaagse van Nijmegen, op de naastgelegen infanteriekazernes verrezen ook tentenkampen voor deelnemers. Na de Tweede Wereldoorlog groeide het vierdaagse wandelevenement zodanig dat de zaken op militair terrein, zowel letterlijk als figuurlijk, anders aangepakt moesten worden. Niet langer werden buitenlandse militairen ondergebracht in tenten op het Molenveld, maar in scholen en instellingen. De Vierdaagse met in de beginjaren een sterk Koloniale Reserve element, werd voor het militaire deel een Lucht- en Landmachtmachtaangelegenheid. Vanaf 1967 werden buitenlandse militairen ondergebracht in het ieder jaar weer op te richten Kamp Heumensoord, dat in de begintijd door landmachtmilitairen opgebouwd werd. Op de Krayenhoffkazerne werd ten bate van de organisatie een permanent KL Vierdaagsebureau gehuisvest. Tijdens de Vierdaagse werden de begeleidende officieren van de buitenlandse militaire delegaties met ceremonieel ontvangen op de LIMOS-kazerne. Zo waren LIMOS en Vierdaagse nauw met elkaar verbonden.

In de jaren tachtig volgde een nieuwe ronde van moderniseringen en verbouwingen op het complex volgens het Plan 2000. In 1984 startte de renovatie van de Krayenhoffkazerne, in 1988 die van de Snijders,- in 1989 gevolgd door de renovatie van de Prins Hendrik. Er bestonden ook plannen voor de bouw van een nieuw hospitaal. Deze zouden niet uitgevoerd worden, wel werd het oude hospitaal in 1992 gesloopt.
De val van de Muur in 1989 en het einde van de Koude Oorlog betekenden ook voor de Luchtmacht een proces van reorganisaties en inkrimpingen. Het was het opschorten van de dienstplicht en de ombouw van de Luchtmacht naar een zuiver beroeps organisatie, die het einde betekende van de LIMOS. Voor de veel kleinere hoeveelheden beroepsmilitairen die de taken van de dienstplichtigen zouden overnemen, was een complex ter grootte van de LIMOS-kazerne niet nodig. De opleidingen werden verplaatst naar Woensdrecht en aan de LIMOS kwam met het verlaten van de kazerne in 1995 een einde. In datzelfde jaar nam de gemeente Nijmegen het beheer van het complex over en verhuurde er tijdelijk gebouwen. Er begon een intensief proces voor het kiezen van een herbestemming waarin de omwonenden een sterke inbreng hadden. In 1997 koos men voor de 'mengkraanvariant', hierin werden meerdere functies samengebracht in een parkachtige omgeving. De Prins Hendrikkazerne werd afgescheiden van het complex en door het Centraal orgaan Opvang Asielzoekers ingericht als asielzoekerscentrum, een herbestemming tot op de dag van vandaag. In 1999 kocht Nijmegen het complex van Domeinen waarna begonnen kon worden met de uitvoering van de plannen. Deze werden in fasen uitgevoerd, in 2004 verschenen de eerste bewoners op de vroegere LIMOS.

De naamgever

LIMOS stond voor Luchtmacht Instructie en Militaire Opleidingen School. Onder deze naam ging het Luchtmacht Instructie Regiment, dat kort na de Tweede Wereldoorlog op het complex gehuisvest werd, na 1961 door het leven. Met het opheffen van de opleidingen in Nijmegen kwam ook aan de naam LIMOS een einde.
Het mouwembleem van de opleiding voor LB'ers (foto links) bevatte de Latijnse spreuk 'Per aspera ad astra', in het Nederlands: 'Door moeilijkheden naar de sterren'.

Overig

Diverse gebouwen kregen de rijksmonumentstatus: de hoofdgebouwen van de Krayenhoff- en Snijderskazerne, het Magazijn voor Kleeding en Nachtleger, het hoofdgebouw van de Prins Hendrikkazerne met de toegangspoort met wachthuisje en hekwerken, evenals de kantine voor het burgerpersoneel van de Prins Hendrikkazerne. Ook zijn drie uit de Tweede Wereldoorlog stammende schuilkelders aangewezen als rijksmonument. Voor een beschrijving van de bouwstijlen: zie de afzonderlijke kazernes.

Er is (institutioneel) weinig bewaard over de LIMOS. Van particuliere zijde is wel een verdienstelijke poging gedaan iets van de geschiedenis vast te leggen. Over de opleiding van LB'ers verscheen in 2007 het boek 'Herinneringen aan de dienstplicht – Het leven en belevenissen op de LIMOS-kazerne' geschreven door Martin van der Linden, die meer dan twintig jaar instructeur op de kazerne was.