Huidige toestand

De Mauritskazerne ging op 1 januari 2011 samen met de zes andere kazernes aan de Nieuwe Kazernelaan over in handen van de gemeente Ede. Voor alle kazerneterreinen waren al voor de afstoting plannen ontwikkeld. Samen met de naastgelegen identieke Johan Willem Frisokazerne (JWF) vormt de Mauritskazerne het deelplan Maurits-zuid. De hoofdgebouwen van Maurits- en JWF-kazerne zijn beide rijksmonument en krijgen een prominente rol in dit gebied. Het tussen deze gebouwen gelegen exercitieterrein en het ketelhuis worden gespaard. De overige gebouwen in de directe omgeving van beide kazernes zijn op drie uitzonderingen na gesloopt: de twee legeringsgebouwen direct achter de Mauritskazerne (gebouw 85 en 86) en de Stingerbol achter de JWF-kazerne.

Een tijdlang lukte het niet een nieuwe gebruiker voor de kazerne te vinden, tot twee grootschalige en met elkaar verbonden projecten zich aandienden. Voor de Mauritskazerne was dit het World Food Center Experience (WFC Experience). Voor het terreingedeelte achter de Maurits- en JWF-kazerne het World Food Center. Dit laatste zal het voormalige bedrijfsmatige deel van de Prins Mauritskazerne gaan bebouwen. Daarmee is in een keer het project Maurits-zuid ingevuld. Zie voor dit project de pagina Prins Mauritskazerne.

Het WFC Experience was achter het kazernegebouw al voorzichtig van start gegaan met een kas waarin bananen worden verbouwd. Het WFC Experience wil kennis en bewustzijn van de consument ten aanzien van voedsel en keuzes hierin vergroten, en uitgroeien tot een “internationaal icoon op het gebied van voedsel en voeding, met een actieve rol in het maatschappelijk debat.” Daarbij tevens een “Internationale etalage zijn voor de excellente Nederlandse agrofoodsector.” Men mikte met een permanente tentoonstelling jaarlijks op 330.000 bezoekers. Om die onder te brengen zou aan de achterkant van het kazernegebouw een nieuw en lang gebouw worden opgetrokken.
Het voornemen was om eind 2024 de eerste bezoekers te verwelkomen, maar nog voor een schop de grond inging, werden eind december 2022 alle plannen opgeschort als gevolg van de uitspraak van de Raad van State dat de natuurvergunning voor het project niet deugde. Ondertussen, maar feitelijk al doorlopend, werden er vraagtekens vanuit gemeente en provincie gezet bij de economische haalbaarheid van de plannen, te meer omdat daarvoor rijkelijk subsidie zou moeten worden verstrekt. Het WFC Experience herzag haar plannen en liet de nieuwbouw achter de kazerne vervallen om zodoende een aanzienlijk soberder ondernemingsplan te kunnen presenteren met minder bezoekers. Door de voorziene lagere investerings- en personeelskosten wordt het risico voor de financierende overheden verlaagd. In juni 2023 besloot de gemeenteraad van Ede dat het plan voldoende aanknopingspunten voor een besluit bevatte. Omdat men samen met Gedeputeerde Staten van Gelderland optrekt, werd het wachten op een visie van die laatste. Op 20 december werd het project waarschijnlijk definitief de nek omgedraaid. In een stemming bleek een meerderheid van de Statenleden ontevreden over de voortgang van het project en tegen een subsidieverlening van € 17 miljoen. De provincie werd opgeroepen definitief een streep door de subsidie te zetten.

De Mauritskazerne is met dit besluit terug bij af en daarmee bestaat weer de mogelijkheid voor een andere, minder exotische en subsidie behoevende herbestemming. Deze website wil een lans breken voor een herbestemming die dicht aanligt tegen het oorspronkelijk gebruik, namelijk wonen eventueel in combinatie met passende bedrijvigheid. Hoe dat vorm gegeven kan worden valt te bewonderen in Nijmegen. Daar werden twee kazernes van hetzelfde type als de Mauritskazerne, de Krayenhoff- en Snijderskazerne, voor wonen en werken herbestemd. Voor zover bekend zonder (grote hoeveelheden) subsidie.

Geschiedenis

Vanwege de beschikbare bouwgrond en woeste grond voor oefenterreinen werd Ede aan het begin van de 20e eeuw garnizoensplaats. In 1904 startte de bouw voor twee naast elkaar gelegen infanteriekazernes. Behalve een hoofdgebouw per kazerne verrezen er ook een badinrichting, scherm- tevens gymnastiekzaal en een tussen de kazernes gelegen kantine. In 1906 werd dit aangevuld met een apotheek en een magazijn voor wapens en uitrusting, het nu niet meer bestaande Arsenaal. In 1906 werd de Mauritskazerne betrokken door het 11e Regiment Infanterie dat  in 1913 omgenummerd werd in 22 RI.

De gezamenlijke ingang van de kazernes.

Aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog vond algehele mobilisatie plaats en Ede werd overstroomd met 8000 soldaten, die letterlijk overal waar het maar mogelijk was ondergebracht werden. Achter de kazernes werd een tentenkamp opgericht.
De eerste jaren na de Eerste Wereldoorlog verliepen in alle opzichten rustig. In september 1934 werd de kazerne die tot die tijd als Infanteriekazerne 1 door het leven ging, omgedoopt in Mauritskazerne.
Kort voor het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog op 1 september 1939, vond in Nederland op 28 augustus de algehele mobilisatie plaats en weer stroomde Ede vol met soldaten en paarden. 22 RI zou dienst doen in de dichtbijgelegen Grebbelinie.

Al snel na de nederlaag in mei 1940 namen de Duitsers de kazerne in gebruik en noemden deze samen met de JWF- kazerne de Kommodore Bonte Kaserne. Er werden manschappen opgeleid voor de Kriegsmarine, wat midden op de zanderige Veluwe verwondering opwekte. Al snel sprak men in Ede over Heidemarine en zandeenden.
In 1942 interneerden de Duitsers de Nederlandse beroepsofficieren die in de meidagen van 1940 gevochten hadden. Met het smoesje dat er een inspectie gehouden zou worden en de mededeling dat men een retourtje voor de trein moest kopen, werden de Nederlanders naar Ede gelokt om direct gevangen genomen te worden. Nog diezelfde dag vertrok men per trein naar een kamp bij Neurenberg.
In september 1944 begon de Slag bij Arnhem en werd het nabijgelegen Ede vanwege de aanwezigheid van Duitse troepen gebombardeerd. Hierna trok een groot deel van de Duitsers uit Ede weg om aan de gevechten deel te nemen en zou nadien niet meer terugkeren.

Na de bevrijding van Ede op 17 april 1945 werden er Canadezen gelegerd op een deel van de kazerne tot hun vertrek in november dat jaar. In 1946 kwam de opleiding tot gewondenverzorger op de Mauritskazerne, een onderkomen werd gevonden in de barakken achter de kazerne. Zelfs in 1946 was dat uitgeleefde onderkomen even slikken voor de betrokkenen. Na de opleiding vertrok men voor uitzending naar Nederlands-Indië.
Het wapen van de luchtdoelartillerie was in die jaren belangrijk en ten bate van de opleidingen werd in beginjaren 1950 de Lucht Afweer School (LuAS) op de Maurits- en JWF-kazerne gevestigd. In de jaren vijftig was de LuAS het grootste vredesonderdeel van de landmacht met 2500 instructeurs en leerlingen. In de loop der jaren verschoven de opleidingen naar de nieuwe wapensystemen die bij de landmacht instroomden, zoals de PRTL, de Stinger en het luchtdoelkanon 40L70G.
Na de Koude Oorlog verloor de luchtdoelartillerie aan belang en verdwenen PRTL 's en luchtdoelkanonnen uit de organisatie. De opleiding en de resterende parate luchtdoelafdelingen verhuisden naar Vliegbasis De Peel volgens een plan uit 2004.

Na de overdracht aan de gemeente werd de kazerne enige tijd bewoond door een anti-kraakwacht. In 2015 vond een renovatie plaats die het gebouw geschikt moest maken voor verhuur. De kozijnen in de buitengevels die al jaren geen onderhoud meer hadden gekregen en deels rotten, werden aangepakt en voorzien van dubbele beglazing. Op de zolder werd de kap hersteld en deels nieuwe dakkapellen geplaatst. Hoewel deze werkzaamheden in augustus 2015 waren afgerond, lukte het toen niet om permanente gebruikers voor het gebouw te vinden. Zo af en toe vormde de kazerne het decor voor televisieprogramma's als Het Instituut, maar bleef tot de plannen voor het WCF-Experience zonder vaste bestemming.

De naamgever

Prins Maurits, geboren op de Dillenburg in 1567, was de zoon van Willem van Oranje en werd bij afwezigheid van zijn in de Nederlanden verblijvende vader door zijn oom Jan van Nassau opgevoed. Hij studeerde eerst in Duitsland maar vervolgde in 1582 zijn studie in Leiden.
Al op 18-jarige leeftijd, nadat twee jaar eerder Willem van Oranje vermoord was, werd hij stadhouder en admiraal van Holland en Zeeland. Na een aanvankelijke moeizame start vanwege de slechte stand van zaken op militair gebied, ontpopte hij zich als militair hervormer en werden er vele successen geboekt. Onder leiding van Maurits werden er 43 steden en 55 forten veroverd.
Het succes was mede te danken aan raadspensionaris Johan van Oldebarneveldt met wie hij echter na vele jaren van samenwerking, over een godsdienstig meningsverschil in conflict raakte. Van Oldebarneveldt werd zelfs op beschuldiging van landverraad ter dood veroordeeld. Maurits die hem de beul had kunnen besparen deed echter niets. Hij zou na de terechtstelling van de raadspensionaris nooit meer de succesvolle legeraanvoerder zijn die hij voordien was. Maurits overleed in 1625 in Den Haag.

Overig

De Mauritskazerne- en JWF-kazerne zijn gebouwd in 1904-1906, waarschijnlijk naar een ontwerp van kapitein eerstaanwezend ingenieur van Stolk in neo-renaissance stijl. De kazernes zijn van het zogenaamde lineaire type met achtervleugels. Zij dienden voor huisvesting van manschappen en enkele officieren, er waren cellen en rijwielbergingen. De grote hal tussen de binnenste achtervleugels vormde een overdekte binnenplaats die oorspronkelijk gebruikt werd als exercitieloods of voor noodlogies. Het kazerneterrein had een gemeenschappelijke ingang voor de twee kazernes en kende een symmetrische aanleg en inrichting.